باسمه تعالی
اندرزهای حکیمانه ی رودکی
چکیده :
اشعار گروهی از شاعران پارسی زبان مجموعه ای از پند و اندرز و سخنان حکیمانه است. آنان فضایل اخلاقی را ستوده و انسانها را به کسب خُلق حسنه تشویق می کنند. یکی از اساسی ترین ضمانت های حفظ و بقا و نشر اخلاق نیکو در میان افراد جامعه مسأله ی بیان اندرزهای حکمت آمیز و پندهای نیکو در اشعار است که از عهد سامانیان شروع شده و در دوران سلجوقیان تکامل یافته است. آوردن مواعظ و نصایح در اشعار پارسی از اوایل قرن چهارم معمول گردیده و گویندگان شروع به سرودن قطعات کوچک و کوتاهی در این باب کرده اند، لیکن کسی که واقعاً بدین کار همّت گماشت و قصاید تمام و کامل در این موضوع ساخت کسایی مروزی بود و روشی که او ایجاد کرد، بعد از او طرف تقلید ناصر خسرو قرارگرفت.
شاید گرایش های حکمی در سروده های شاعری چون رودکی، در کنار مضامین پرشور تغزّلی و زمینه ی غنائی شعرش برای خواننده ی امروزین مایه شگفتی باشد، امّا بی تردید این استاد شاعران خراسان برای بسیاری از معاصران، و شاعران پس از روزگار خود شخصیّتی خردگرا داشته است.
بی تردید این خردگرایی به مفهوم برخورداری از حکمت به طور اخصّ نخواهد بود، بلکه گرایش به مضامین حکمت آمیز و اشعار زهد و پند است که احتمالاً مولود تحوّل حال شاعر در دوره ای از عمرش بوده است؛ و ذکر مرتبت حکیم برای او نیز از همین سبب است چنان که ابوالعلای شوشتری یکی از معاصران رودکی او را در کنار حکیمان خراسان قرار می دهد :
از حکیمان خراسان کو شهید و رودکی بوشکور و بلخی و بوالفتح بستی هکذی
مضامین پندآمیزی که بخشی از سروده های بازمانده از رودکی را تشکیل می دهد، بخشی از مضامین رایج سرایندگان عصر سامانی است. امّا بی تردید نظم کلیله و دمنه و همچنین تحوّل حالی که احتمالاً در نیمه ی دوّم عمر شاعر بر او عارض شده بود، سبب شهرت رودکی در این مقوله گردیده است، به شکلی که بعضی از پژوهشگران معاصر ما او را در پند و حکمت و موعظه، چهره ای ممتاز دانسته اند.
من ا... التّوفیق
زهرا خلفی ـ عضو هیأت علمی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول
:: موضوعات مرتبط:
مقالات ،
اندرزهای حکیمانه ی رودکی،
،
:: برچسبها:
اندرزهای حکیمانه ی رودکی,